دده م قورقودون تورکمن صحرا کتابی

متن کامل

مجموعه ای که اینک در اختیار شماست، حاوی یک متن اساطیری از ادبیات ترکی است که براساس روایات شفاهی ترکان غز (اوغوز) از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و به رشته ی تحریر درآمده است. تنها نسخه ی موجود این کتاب، در ردیف کتب خطی در کتابخانه ی «ولی محمد خوجه» در مرکز ترکمن صحرا (گنبد کاووس) نگهداری می شود، که براساس قرائن در اوایل دوره ی قاجار از روی یک نسخه ی قدیمی متعلق به دوره ی صفوی بازنویسی شده باشد.
این متن اساطیری برای اولین بار در اوایل اردیبهشت ماه 1398 توسط پروفسور «متین اکیجی» به عالم علم معرفی و یک ماه بعد توسط همو در ترکیه به زیور چاپ آراسته شد، به فاصله ی کمتر از یک ماه نیز دو کتاب تحقیقی همراه با قرائت متن از دانشمندان ایرانی منتشر شد، یکی به همت پروفسور دکتر «یوسف آزمون» و دیگری با همکاری گروهی چهار تن شامل دکتر «سارا بهزاد» و دانشجویان دوره ی دکترای رشته ی ادبیات و لهجه های معاصر ترکی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آنکارا آقایان «ناصر خاضع شاهگلی»، «شهروز آق آتابای» و «یداله یعقوبی» در استانبول و آنکارا منتشر نمودند.
همزمان با نشر اثر در ترکیه، کارهای تحقیقی بر روی اثر مزبور در خود ایران توسط یک کارگروه تخصصی به مدیریت موسسه ی ائل بیلیمی شروع شد و بسیاری از فصول آن تا آبانماه امسال آماده ی چاپ گردید. معهذا به دلایلی چاپ کتاب با دو ماه تاخیر میسر گردید.
کتاب حاضر علاوه بر مقدمات و ضمائم آن دارای فصول زیر است:
1-    نگاهی به نشرهای پیشین، 2- متن اصلی اثر، 3- قرائت متن (با حروف آوایی ترکی)، 4- متن ساده نویسی شده، 5- توپونیم ها، 6- تلمیحات 7- لغتنامه.
اهمیت این کتاب علاوه بر قدمت آن، وجود گنجینه ای ذی قیمتی از لغات و تعابیر بکر و زیبا است. بخش عمده ی کتاب حاوی اشعاریست که در واقع نمونه هایی از نخستین گونه های شعری در ادبیات ترکی محسوب می شوند، این اشعار دارای مصراع های بلند و کوتاه بوده و تعداد مصراع های هر بند نیز مقید به عدد و رقم ثابتی نیست، لذا آنچه که آنها را در ردیف شعر می آورد، علاوه بر محتوای شاعرانه ی آن، بهره گیری از صنایعی چون قافیه و ردیف (و گاه ترجیع بند) در آن است.
ظاهرا این گونه اشعار بی شباهت به شعر نو نیستند، اما قدمت آنها کهن تر از قالب های سنتی قوشما و گرایلی یا غزل و مثنوی است. این اشعار توسط هنرمندان مردمی یا اوزان ها به همراهی ساز و آواز خوانده می شدند. از 24 شعر و چکامه ی موجود در کتاب 22 عدد آن از زبان دده قورقود پیر پیامبر گونه ی قبایل اوغوز سروده شده و دو دیگر از زبان قازان خان وکیل و داماد پادشاه باییندر است. تک داستان موجود در کتاب نیز چنانچه از جمله پایانی آن معلوم میشود از زبان دده قورقود نقل می شود.
دیگر برجستگی کتاب ارتباط تنگاتنگ آن با جامعه ی ترکان ایران است. خصوصیات لهجه ای به کار رفته در کتاب بیش از سایر گویش های ترکی به گویش های آذربایجان بخصوص به گویش تبریزی نزدیک می نماید. وجود ده ها نام جغرافیایی واقع در شمال غرب ایران از جمله نام های تبریز، اوجان، اردبیل، و .. کوههای سبلان و قافلانتی و سرخاب و رودهای ارس و قره سو، ساری قامیش، سامور، کر ... نشان می دهد که به خاستگاه خنیاگران این اشعار و تک داستان آن، سرزمین آذربایجان بوده و به عبارت دیگر قطعات ادبی موجود در این کتاب یک واریانت آذربایجانی از ادبیات منتسب به دده قورقود است.

 

"علیرضا صرافی"
 

3 اسفند 1398
تعداد بازدید: 2347
محصولات مرتبط

نظرات

دسته بندی محصولات
ارائه کنندگان
Yedi Iklim türkçe B1
1,500,000ريال990,000ريال
مرورگر شما بسیار قدیمی است!
جهت مشاهده این وب سایت به صورت صحیح، بروزرسانی مرورگرتان ضروری خواهد بود. بروزرسانی مرورگر
×