ایتن کؤلگه‌لر
«ایتن کؤلگه‌لر» رمانی باره‌ده
|یادداشت|بهزاد صادقیان‌فرد|01|
جناب «ارسطو مجرد»ین «ایتن کؤلگه لر» آدلی رومانینی چوخ ماراقلا اوخویوب هر بؤلوموندن اولدوقجا فایدالانیب، حظلر آلدیم. روماندا یازارین اساس آماجی آذربایجان میللی حؤکومتی‌نین ایصلاحات‌لاری‌نین نه تکجه شه‌هرلرده، اولا بیلسین خیردا کولتورلره مالیک اولان کندلرده‌ده سؤز قونوسونا چئویرلمه‌سیدیر، همی ده گؤزل سئوگی ایله محبت‌لرله دولو آنلاری اینسانلیق گؤرکمینده جانلاندیرماسی‌دیر، یازیچی ایلک اؤنجه سرت‌لییه توخۇنور. خان و ارباب‌لارین واسیطه‌سیله رعیت‌لرینه نه درجه‌ده وحشی‌لیک‌لرینی، صمد آدلی بیر موعللیم موغانین یام یاشیل کندلرینده بیرینجی دفعه شاهلیق رئژیمی‌نین قارا کؤلگه‌سیندن چیخان آذربایجان میللتی‌نین طالئحینه اوخشار، قارا حسن آدلی دره بی‌لییی تمثیل ائدن شخصین طرفیندن گولـله‌له‌نیر، بو حادیثه‌نی یاخیندان ایزله‌ین اوشاقلارا منفی تاثیر ائتدییینی، اوخوجونون دوشونجه‌سینی هیدایت ائدیر. هابئله خان و ارباب لارین نه درجه ده رعیت لرین بئله جانلارینا دا مالیک اولدوقلارینی و چئوره نین گوونلیک دورومونون اولمادیغینی گؤستریر. آنا دیلی ایلک اؤنجه شهرلرده تدریس اولدوغو زامان، کندلرده ده اؤیره‌دیلمه‌سی، خالق بو حرکتی نئجه قارشی‌لاماسی سئوینج آدلی موغانلی بیر قیزین آنا دیلینه نه درجه ده سئوگی‌سیله باشلاییر «ائولرینده گئجه گوندوز خالچا توخویان سئوینج، یازیب پوزماغی اوخویوب اؤیره‌نمه‌یی، اؤزونه سودان دا هاوادان، ضروری ساییردی» رومانین گیریشینده بو جینایتی کیمسه‌لرین واسیطه‌سیله تؤره‌تدیریلمه‌سینی و هانسی زاماندا باش وئرمه‌سینی تعیین ائتمیین یازار بیر آز اوخوجونو یاهالتسا بئله اوخوجونو رومانین آردی‌سی‌نا جذب ائدیر، بئله کی ایلک اؤنجه بلیر لنمیر بو حادیثه میلی حؤکومتین ایقتیداریندان سونرا یا اؤنجه ده کی اولای‌لارا مخصوص دور. رومانین باشقا بؤلومونده یازار کئچمیش سووئت‌لر بیرلییی‌نین حاکیمیتی آلتیندا یاشایان قوزئی آذربایجاندا بیر عایله‌نین گونئیه کؤچ ائتدیک‌لرینی و بو یولجولوقدا هانسی حادیثه‌لرله اوغراشاجاقلارینا ایشاره ائدیر، بیر یئرده عایله آتاسی‌نین باجی‌سی اونو بو سفردن ایمتیناع ائتمه‌سینی خواهیش ائدیر بو سؤزله «منیم او گونئی دئدییین یئردن خوفوم وار والله اورانین کئچمیشینه بیر باخ! همیشه قانلی قادالی اولوب» رومانین اؤنملی اؤزللییی یازارین، ظاهیری بزه دیلمیش و ساختا ایچرییه(محتوا) وئرمه‌دییی یول دور،عکسینه اولاراق اوخوجو تام رئالیته گؤرونتولری آجی و شیرین‌لیک‌لرییله بوتونلوکجه‌سینه بیرگه دویور، رومانین آیری بؤلومونده، یازار، ائلیاس و جاوید آدلی ایکی دوستون دوشونجه فرق‌لیک‌لرینه توخونور، بو بؤلومده رئالیته جانلانیر، میلی حؤکومتین ایقتیداریندا توپلومون گوونلیک دورومو یوکسه‌لیرکن اعدام سایی‌لاری‌نین چوخ اولدوغو ایکی فرقلی دوشونجه‌نی اوخوجویا گوسته‌ریر، بیر یاندا جاوید بو اعدام‌لاری محکوم ائدیر بو اعدام ار اونو چوخ ناراحات ائتدیریر، گئرچکدن ده بعضی اعدام‌لارین فیرقه دئورینده آرتماسی او تاریخه رغماً قاچینیلماز گؤرونسه بئله، یئتر سیز و غئیر اینسانی گؤرونور، ان آزی ایندی میلی روحا سؤیکه‌نن اوزمان ار طرفیندن تایید اولونمور، اما اصلینه وارارکن اعدام کمونیسم دوشونجه‌سی‌نین ایکینجی اصلی دیر دئسه‌ک هئچ ده یانیلمامیشیق. کمیتدن کیفیته دؤنوشمک، بو آشامادا اعدام و حذف اولونماق کمونیزم دوشونجه‌سی اساسدا گرکلی گؤرونوب میلی حؤکومتین یارغی قورولوشونا (قضایی دستگاهینا) علاوه ائتدیریلمیشدیر، جاوید آزاد دوشونجه و هئچ بیر دوگماتیزم دوشونجه‌یه سیغمایان اینسان ساییلیر، البته گریینجه‌ده احتیاط‌لی و توتوجو، یازار: «بیر سؤزله گئری قالمیشلیقدی، دیری گؤزلو اینسانی اوشاغین، بؤیویون، قادینین گؤزلری قاباغیندا، لاپ دالدا دا بئله گولله‌مه‌یین بیرجه آدی وار وحشی لیک» رومانین گیریشینده اعدامی محکوم ائدن یازار بورادا دا هئچ بیر تعصوبلو دوشونجه‌یه یول وئرمه‌دن بو ایشی یارغی‌لاییر، بیر آیری یئرده منجه رومانین اساس اؤزللییی ساییلان نؤقطه بورادادیر، ائلیاس کیشی و قادین برابرلیینی هابئله تورپاق ایصلاحات لاری و اؤزللیکله آنادیلی‌نین فیرقه طرفیندن رسمی اولدوغونا ایشاره ائدیر...
