حاضیرلایان: محمد عبادی قاراخانلو <آلیشیق>

چاپ چهارم 1393

ناشر: اختر

تعداد صفحات: 392

شابک: 6-239-517-964-978

 

عمومیت ده بایاتی فورماسی قورولوشجا 4 مصراعدان تشکیل تاپیر. هر مصراعی 7 هئجادان عبارت اولور کی بیرینجی، ایکینجی و دؤردونجو مصراعلار بیر – بیریله قافیه نیرلر. اوچونچو مصراع ایسه قافیه باخیمیندان سربست بوراخیلیر. اولا بیلرکی بیرینجی و ایکینجی مصراع ایسه قافیه باخیمیندان سربست بوراخیلیر. اولا بیلر کی بیرینجی و ایکینجی مصراع معنا داشیماسین. هدف بوایکی مصراعدان بایاتی دا آهنگ یاراتماقدیر تا اصل مطلبه بایاتی نین اوچونجو و دؤردونجو مصراعلاریندا دئییلیر زمینه یارانسین. بیر آز دقیق نظر سالاندا گؤروروک کی بو درین معنالی سؤزلرکی بیر بایاتی دا دئییلیر، اساس ایکی مصراعدا اؤزون گؤستریر. اودا ایکی یئددی هئجالی مصراعدا، یعنی 14 هئجالی بیر دئییم ده دونیا بویدا مطلب خلاصه له شدیریلیر.
بایاتی فورماسینین باشقا شکیللری ده واردیر. اونلاردان بو نمونه لره اشاره ائتمک اولار: شکسته بایاتی، کسیک بایاتی، صغیر بایاتی یا همان عراق تورکمنلری دئمیشکن خویرات.
بو نؤوع بایاتی دا وزن و قافیه دوزومو عینا ساده بایاتی تکین دیر. بو فرقله کی بیرینجی مصراعنی تکجه بایاتی نین قافیه سی تشکیل ائدیر. یعنی ساده بایاتی لارین اولینده گلن «من عاشیغام»، «عزیزیم» و سؤزو بو نؤوع بایاتی دا ایشله نمیر. مثال:
ارضروما= 4
یول گئدیر ارضروما= 7
نئجه دؤزسون کوراوغلو= 7
اؤلکه ده هر ظولوما= 7
مضمون و موضوع جهتیندن آذربایجان بایاتیلارینی چوخ شاخه لره بؤلمک اولار. اما عمومیت ده دؤرد بؤیوک بؤلومه بؤلمک ممکن دور:
1-    سئوینج روحلو بایاتی لار
2-    غملی و ناراحت روحلو بایاتی لار
3-    اؤیود و نصیحتلی بایاتی لار
4-    سایر مضمونلو بایاتی لار.
بللی دیر کی بایاتی لار خالیقیمیزین کئچمیشین و بو گونون عکس ائتدیرن گوزگودور. یعنی خالقین شاد چاغلاریندا سئوینج روحلو بایاتی لار، غملی چاغیندا ایسه ناراحت روحلو بایاتی لار یارانمیشدیر. بلکه ده بیر عؤمرون تجربه سی بیر کیچیک بایاتی دا سؤیلمه نمیشدیر. لازم گؤرونور کی بورادا بایاتی لارین مضمونلاری حاقدا اطرافلی صحبت آچماییب بو ایشی سئویملی اوخوجولارین اؤزونه تاپشیراق.