فصل نامه فرهنگی، اجتمـاعی کولتورل و توپلومسال اوچ آیلیق

ترکی - فارسی/تورکجـه - فارسجـا
شماره هفتم، زمستــان  1397
صاحب امتیاز و مدیر مسئول: اکبر صادق
سردبیر: آیدین صادقـی
مشاوران سردبیر: دکتر حسین حسن اوغلو، احمد والایی
همکار اجرایی: مهندس ساسان سیاح، حوریه تقی زاده و مهندس جعفر محمد پور
طراح لوگو: زرین نعمت
دیزاین واحد گرافیک  گله جک

فهـرست مطالب

تاریـخ
6 / تاريخين و بو گـونون ايشيغيندا نادر شاه، کؤچـورن:   ميـلاد تيموري 
17 / ايران تورکلـري نين اسکي تاريخـي، توحيد ملـک   زاده
21 / ترکان آذربايجان در تاريخ طبـري، مترجم:      ميـلاد تيموري
31 / چهره پنهـان رفعت در گستره تاريخ، ياشار ناهيــدي  آذر
51 / قيزيل باشلي شـاه ختايي، جمـال آيريملـو
57 / ميرزه محمّد علـي کاظيم بَي، کؤچورن: وحدت حيـدري

اجتماعی 
62 / بازگشت ناسيوناليسم دست راستي در دنيا و باستان گـرا در ايران، آيدين صادقي
77 / معـرفي کتاب: گفتمان    هـاي عدالت در ايـران / رحيم زاير کعبه
78 / نگاهي اجمالي به افول موقعيت فرهنگـي، سياسي و اقتصادي تبـريز و آذربايجان، محمد علي حيـدري
88 / كوراوغلـو، سرآغاز روشنگـرى اجتمـاعى، عباسعلـى احمـد  اوغلى
96 / سيّد   جواد طباطبــائي و مريدان، علي بابازاده ايگـدير
115 / سلامت اجتمـاعي لازمه توسعه پايدار، رضا داغستـاني
123 / نگاهـي به جبران خسارات مادي و معنوي ناشــي از طلاق در حقــوق ترکيه ، حمید والایی
130 / تبعـات اجتمــاعي استاني شدن انتخــابات مجلس، رضـا داغستــاني
133 / معــرفي کتاب: نگاهي به کتاب ايـران، توحيد ملـک   زاده

دیل و ادبیــات
136 / قـاراپاپاق قولوخـان بورچالو، رضا همــراز
145 / قاضي برهان الدين آذربايجــان، محمد  رضا کريمي

هنــر
168 / يدالله صمــدي، غلامرضا صيامي   زاده
173 / از اتوبوس تا ســـاوالان، رضـا داغستــاني
175 / اودول آلماقــلار، مسئوللاري آذربايجــان سينماسي  نين اولدوغـونا اينانديريب، موصاحيبه ائدن: رضاجوانشير
181 / اينجه صنعت بئشيگـي آذربايجان، فاطمـه داداش زاده
191 / اورمـو نامه، سـالار کفشدوز رضاييه
194 / افسانهي سامانچـي قيزي، حسين واحــدي

ویژه
196 / حرفه  اي گـري پوشالي در فوتبال ايران، جهـانبخش احمـديان

سرمقاله

رئیس جمهور محترم در ادامه سفرهای گاه گدار خود به استان ها در حالی به آذربایجان غربی سفر کرد که نتوانسته است به دو وعده انتخاباتی خود، که خواسته اصلی مردم آذربایجان از وی بوده است، جامعه عمل بپوشاند. احیای دریاچه اورمیه و تاسیس فرهنگستان زبان ترکی دو خواسته ای بودند و هستند که مردم آذربایجان بقای فرهنگی و اجتماعی خویش را وابسته به آن ها می دانند. رئیس جمهور در سفر اخیر خود در حالی از تثبیت وضعیت دریاچه اورمیه سخن گفت که قول احیای آن را داده بود. اگر نگاهی به عملکرد وزارت نیرو، معاونت محیط زیست رئیس جمهور و وزارت کشاورزی بیاندازیم خواهیم دید که اقدامات آن ها در جهت احیای دریاچه بسیار ناچیز و در حد صفر بوده است؛ آن ها حتی به خود زحمت بعضی اقدامات پوپولیستی را هم نداده اند. میلیاردها تومان بودجه صرف مطالعات و گزارش های خاک خورده ای شده است که مبتدی ترین اقدامات مانند کشت جایگزین، آبیاری قطره ای، مسدود و محدود نمودن چاه ها، تصفیه فاضلاب شهرها می توانست با اعمال قدرت حاکمیتی دولت، وضعیت دریاچه را از حالت احتضار به احیا تبدیل کند. رئیس جمهور در سفر اخیر خود به استان مادری خود در حالی از حل مشکلات انتقال آب دریای خزر به استان کویری سمنان سخن گفت – طرحی که به خاطرش اصلاح طلبان و صاحبان علم بر احمدی نژاد تاختند که اگر بنا بر اولویت باشد، احیای دریاچه اورمیه حیاتی ترین اقدام محیط زیستی و آبی در کشور است که باید صورت گیرد تا از مهاجرت میلیون ها انسان و به خطر افتادن شاهرگ اقتصادی و کشاورزی کشور جلوگیری گردد.
علیرغم تلاش های بسیار صورت گرفته برای آسمیلاسیون مردمان غیرفارس زبان کشور، این مردمان در سال های اخیر به درجه ای از آگاهی رسیده اند که  خواستار تحصیل به زبان مادری و حفظ و احیای شاخصه های فرهنگی خویش گشته اند. در این میان ترک ها به عنوان بزرگترین گروه زبانی، پیشرو این جریان ها بوده اند و در سال های اخیر تدریس به زبان مادری و تاسیس فرهنگستان زبان ترکی از مهم ترین خواسته های آنها در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری بوده است. از اینرو، آقای روحانی نیز قول تاسیس فرهنگستان زبان ترکی را در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری داد که متاسفانه در مرحله اجرا به خاطر فشار گروه ها ضد تکثر قومی و فرهنگی، بویژه با سفر یکی از زعمای آن ها به تبریز، ناکام ماند و به جای آن بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان با حضور افراد سیاسی و فرهنگی غیر مرتبط و غیرآشنا به زبان و فرهنگ ترکی و آذربایجانی تشکیل گردید که ماهیت و کارکرد آن بسیار متفاوت از فرهنگستان زبان بوده است.
مساله مهم دیگری که باعث واکنش های مختلف مردمی پس از سفر رئیس جمهور گردید نام بردن ایشان از استان جعلی اورمیه به جای استان آذربایجان غربی است؛ مساله ای که مختص ایشان نبوده و عده ای سهوا یا عمدا سعی دارند نام «آذربایجان» را به انحای مختلف از نام این استان حذف نمایند. عده ای که متاسفانه عقبه آن ها به گروه های تروریستی و تجزیه طلب می رسد سعی دارند با نام بردن از استان اورمیه، مکریان و ...، ذهنیت مردم و سیاسیون را مخدوش نمایند. اما انتظار از رئیس جمهور، مقامات سیاسی و اجتماعی کشور آن است که اسیر تبلیغات و جنگ روانی وابستگان به گروهک های تروریستی نشوند و واقعیت های تاریخی را وارونه بیان ننمایند. زیرا مردم آذربایجان با اشراف کامل به تاریخ دو سده اخیر خود و آگاهی از سیاست های پشت پرده آمریکا، اروپا و اسرائیل برای ایجاد خاورمیانه بزرگ یا جدید، عملکرد سیاست مداران و دولت مداران را از این زاویه مورد رصد قرار می دهد.
در این میان، اگرچه در حوزه های مختلف، به ویژه اقتصادی، نقدهای بسیار جدی بر دولت آقای روحانی وارد است، اما عملکرد دولت وی در حوزه فرهنگی، به ویژه مطبوعات، شایسته تقدیر و قدردانی است. در دولت های قبلی اخذ مجوز برای یک نشریه به ویژه از طرف افراد غیرسیاسی بسیار سخت، طولانی و تا حد زیادی غیرممکن بود. اما در دولت های یازدهم و دوازدهم امید این زمان به شدت کاهش یافته و نخبگان و علاقمندان غیروابسته به جناح های سیاسی نیز توانسته اند مجوز اخذ نمایند که خوشبختانه در شهرستان ها مخصوصا آذربایجان، شاهد جهش چشمگیری در این زمینه بوده ایم. افزایش تعداد نشریات، امکان نشر و بیان دیدگاه هایی را در حوزه های مختلف فراهم کرده است  که ای بسا تشابه و همسوئی زیادی با مطالب منتشره از مرکز ندارند. نشریات منشر شده در استان ها به نوعی سبب تغییر جهت دهی سانترالیستی افکار و اندیشه ها از مرکز به حاشیه گردیده است. در سایه این نشریات، افزایش قدرت چانه زنی حاشیه نسبت به مرکز، تغییر گفتمان فرهنگی – سیاسی – اجتماعی کشور، در اولویت قرار گرفتن مسائل حاشیه و ضرورت تغییر در عرصه مدیریت سانترالیستی کشور روز به روز بیشتر شده است. در عرصه تاریخی و فرهنگی دلایل متقن و قوی برای زیر سوال بردن اندیشه های تک فرهنگی، تک زبانی، ایرانشهری و تئوری های پوچ باستان گرا در قالب مقالات و نوشته های علمی در این نشریات به چاپ می رسد. این مسئله سبب شده است که پیروان این اندیشه های ناصحیح که توان علمی برای مباحثه با این دیدگاه ها و اندیشه های علمی را ندارند با دادن آدرس های غلط، فضای شعور، شور و شعف فعلی را برنتابندو ارگان های امنیتی را به میدان فرا بخوانند. غافل از اینکه فضای حاکم فعلی بر عرصه مطبوعات استانی می تواند در دراز مدت به بهبود، تغییر و تلطیف گفتمان های موجود و حتی میدان های عملیاتی منجر شود و در این اثنا راهکارهای علمی برای حل بسیاری از مشکلات کشور مانند مسائل و خواسته های ملی، قومی، جنسیتی، صنفی و مدیریتی پیدا شود.