سازهای موسیقی آذربایجان
مجید تیموری فر (صفا)
ناشر: نشر اختر
چاپ اول 1399
96 صفحه
شابک: 6_433_486_600_978

بررسی سازهای عامیانه، پیوسته به عنوان موضوع مهمی در پژوهش هنر موسیقی شناسی بوده است. به عقیده ی دانشمندان، با پژوهش علمی موسیقی شناسی و متدولوژی موسیقی آذربایجان، قدمت دیرین هنر موسیقی در این منطقه به وضوح آشکار می گردد. نقش اساسی و موثر صدا و موسيقي در معیشت انسان، از ابتدایی ترین دوران تاریخ مشاهده می شود. به عنوان مثال، آلات ضربی در تاریخ هنر موسیقی عصر حجر جایگاه ویژه ای داشته و از این‌رو قدمت 1/5 میلیون ساله ی این ساز ضربی مبرهن گردیده است.
مرور صفحات زرین تاریخ و تمدن فرهنگ غنی ملل ترک گویای آن است که آذربایجان یکی از کهن ترین مناطق تمدن بشری بوده و هنر موسیقی و تئاتر در این خطه، رونق بسزایی داشته است. آثار بدست آمده از حفاری های مناطق نخجوان، کلبه جر، قاراباغ، قازاخ و حوالی مسجد کبود تبریز و... نشانگر سکونت قدیمی ترین انسان ها در این مناطق می باشد.

همچنین آثار و اشیای حاصله از حفاری غارهای «آزیخ»، «تاغلار» در قاراباغ، «زار» کلبه جر، «قازما» نخجوان، «داش سالاحلی» و «آوی داغ» قازاخ و ...نشانه های روشنی از اجتماعات انسان های اولیه و شکل گیری ابزارآلات شکار، معیشت و هنر و سرگرمی آنان را آشکار نموده است.

اکثر آلات هنر موسیقی مردمان آذربایجان در طول تاریخ چند هزار ساله با همراهی جدایی ناپذیر ترانه های عامیانه، موغامات، رقص ها و هنر عاشیقی از پیچ و خم روزگار به سلامت عبور کرده و با رونق بخشیدن به مراسمات روزمره و گوناگون ساکنان شهرها و روستاها، بدست نسل امروزی رسیده است. آنها منعکس کننده ی پیشرفت و ترقی فرهنگ و هنر مردمان آذربایجان در طی قرون اعصار گذشته می باشند. علاوه بر اینها سازهای عامیانه ی مدرن نیز همانند گذشته نقش بی سابقه ای در رشد و بالندگی موغامات ، ترانه های عامیانه «خالق ماهنی لاری»، موسیقی عاشیقی و رنگ ها داشته اند. امروزه با استفاده از سازهای عامیانه در اُپراهای آذربایجان، امکان بهره مندی از صداهای متنوع در ارکستر سمفونیک فراهم گردیده است. در کتاب حاضر، سعی بر توصیف جامع و تحلیلی ساختار سازهای مردمی موسیقی آذربایجان بوده، علاوه بر تشریح اجزای هر یک از «آلات زهی»، «آلات ضربی» و «آلات بادی» متداول، کیفیت و وسعت صوتی و نحوه ی نواختن آنها نیز مطرح گردیده است.