تاریخ ادبیات ترکی

محمد فواد کؤپرولو

ترجمه: پرویز زارع شاهمرسی

ناشر: نشر اختر

چاپ اول 1399

2656 صفحه

شابک: 1-384-4886-600-978

ترکی در میان زبانهای فرهنگی جهان، مبهمترین تاریخ ادبیات را تاکنون دارد. ادبیات ترک تا به امروز به نحو شایسته پژوهش نشده است. در حالی که این ادبیات از نظر قدمت از بسیاری ادبیاتهای اروپایی کهنتر بود، بنابر گستره جغرافیایی در معرض تفاوت های سیاسی و فرهنگی قرار گرفته و به لهجه های مختلف تقسیم شده که بیشتر آنها بدون از دست دادن ارتباطات ادبی و فرهنگی، حیاتی مستقل از هم یافته اند.

دوره بندی ادبیات برای رعایت الزامات تاریخی، ضروری است. تاریخ ترکان نه تنها از نظر ادبیات بلکه از نظر پژوهش همه موسسات اجتماعی، به سه دوره تقسیم می شود که ما نیز ادبیاتمان را چنین تقسیم کردیم:

1- ادبیات ترک قبل از اسلام

2- ادبیات ترک تحت تاثیر تمدن اسلام

3- ادبیات ترک تحت تاثیر تمدن اروپا

این سه دوره بزرگ کاملا از همدیگر جدا و دارای ویژگی های بسیار بارز هستند. کوشیده ایم که ادبیات لهجه های گوناگون را جداگانه براساس نظم زبانی بررسی کرده و در چارچوب تاریخ عمومی تمدن براساس سیر ادوار توضیح دهیم. 

برخی ادبیاتهای فرقه ای که خط سیری مخصوص در داخل ادبیات لهجه های گوناگون را تشکیل می دهند، براساس نظم زمانی در نظر گرفته و خواستیم تا خط سیر آن را بصورت مستقل، در روند تکامل عمومی ادبیات نشان دهیم.