زبدةالوقایع

(تاریخ وان و هکاری 66-1262 ق)

موسی خان طباطبایی انصاری

به کوشش: دکتر فاخر حسن گلی

ناشر: نشر تاریخ ایران

چاپ اول 1398

669 صفحه

شابک: 9-39-8687-600-978

پژوهش در نسخه های خطی، کاری بس دشوار است، لکن کار کردن در این راستا دارای ویژگی های بسیار مهمی است. در طول تاریخ کتاب های زیادی به زبان فارسی درباره تاریخ کرد و کردستان از سوی نویسندگان کرد به رشته تحریر درآمده است. نخستین کتاب از سوی (شرفخانه بدلیسی) به نام «شرفنامه (تاریخ مفصل کردستان)» در دوران صفوی تالیف شده است که دارای اطلاعات بسیار مهم تاریخی مربوط به امارت های کرد است. در دوره های بعد ما شاهد اثرهای ارزشمند دیگری هستیم که غالبا در مورد امارت اردلان نگاشته شده اند که ذکر آنها در اینجا ضرورتی ندارد.
نسخه خطی حاضر که در نوع خود بسیار باارزش و فوق العاده مهم است، با عنوان زبدةالوقایع به معنی برگزیده و یا خلاصه حوادث و وقایع است، در مورد تاریخ، جغرافیا، جامعه شناسی، اوضاع اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و اداری دو ولایت وان و همکاری در کردستان ترکیه است که به صورت خلاصه به مناطق با یزید و بدلیس هم اشاراتی شده است. این کتاب دارای پنجاه و یک فصل است که هر فصل متعلق به یک موضوع خاص می باشد.
شایان ذکر است که تصحیح و تحقیق (زبدة الوقایع) حدود چهار سال به طول انجامید و اهتمام فراوانی شده تا کمترین اشتباهات در آن دیده شود. نگارنده زمانی تصحیح این نسخه را به اتمام رسانید و آماده چاپ و انتشار ساخت که این اثر در سال 1396، توسط آقای دکتر حسن حضرتی و خانم شهلا یوسف زاده تصحیح و در انتشارات نگارستان اندیشه چاپ و منتشر شد. با وجود این، اثر منتشر شده توسط مصححان محترم دارای کاستی ها و ایراداتی است. ضمن اینکه در مقدمه کتاب به شیوه تصحیح نسخه اشاره ای نشده است، توضیحات بسیار اندکی در پاورقی ها به چشم می خورد. در پاورقی ها، ضمن اینکه مطابقت بسیار اندکی میان دو نسخه کتابخانه ملی ایران و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران صورت گرفته است که شایسته تامل است، در مورد بسیاری از واژه ها، اصطلاحات غریب و نیز برخی اماکن جغرافیایی می بایستی توضیحاتی داده می شد که این امر مهم به ندرت صورت گرفته است. به علاوه، مصححان محترم بعضا به دلیل عدم آشنایی با جغرافیایی آن منطقه، برخی از اماکن جغرافیایی را اشتباه ذکر و ثبت کرده اند. همچنین در چندین جا، متن به دلیل آنکه مصححان نتوانسته اند آن را بخوانند، ناخوانا ذکر کرده اند که به فهم متن آسیب زده است . در کنار اینها اغلاط تایپی نیز به چشم می خورد.
امید است که تصحیح حاضر، کاستی های فوق الذکر را رفع نموده باشد و این اثر گرانبها مورد استفاده محققان و علاقمندان به این حوزه قرار گیرد.