محمدسعید اردوبادی

محمدسعید اردوبادی (به ترکی آذربایجانی: Məmməd Səid Ordubadi) فرزند حاجی‌آقا (۱۸ مه/۲۴ مارس ۱۸۷۲، اردوباد – ۱ مه ۱۹۵۰، باکو) نویسنده، شاعر، روزنامه‌نگار و نمایش‌نامه‌نویس اهل جمهوری آذربایجان بود.

زندگی
پدر وی حاجی‌آقا متخلص به فقیر نخستین آموزگار و الهام‌بخش اشعار محمدسعید بوده‌است. او همراه با پدرش در مجالس‌های شعر و ادبیات ترکی شرکت می‌کرد و از همان دوران کودکی علاقهٔ بسیاری به ادبیات ترکی نشان داده و تمامی اشعار خوانده‌شده در مجالس شعر را حفظ می‌کرد.

فعالیت ادبی
نخستین شعر وی در ۱۳ ژوئن سال ۱۹۰۳ میلادی در ستون ادبیات روزنامه «روس شرق» چاپ شد. پس از سه سال تلاش در سال ۱۹۰۶ میلادی نخستین کتاب شعر وی با عنوان «غفلت» و یک سال بعد دومین کتابش با عنوان «وطن و حریت» در تفلیس چاپ‌شد. وی در این کتاب‌ها بر عوامل اجتماعی عقب‌ماندگی و جهل مردم اشاره می‌کند.

اردوبادی از نخستین روزهای تأسیس روزنامه ملانصرالدین با آن نشریه همکاری می‌کرد. او همچنین با نشریات طنز دیگر نیز با تخلص «هردم خیال» همکاری داشت

وی اولین رمان خود را با نام «بدبخت میلیون‌چو، یاخود رضاقولوخان فرنگی‌مآب» در سال‌های ۱۹۰۷–۱۹۰۹ نوشت که در سال ۱۹۱۴ منتشر شد. او در این کتاب زندگی مردم را در تبریز و مناظر طبیعی شهر را به‌طور گسترده‌ای به تصویر می‌کشد.

وی در دوران جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی، در تأسیس مطبوعات، رادیو و تئاتر همکاری داشت.

آثار
از محمدسعید اردوبادی در حدود ۶۰۰۰ اثر شامل بیش از ۴۰۰۰ اثر طنز و شعر، بیش از ۱۸۰۰ مقاله و نیز تعدادی نمایشنامه و رمان بر جا مانده‌است که در میان آن‌ها رمان «دومانلی تبریز» (۱۹۳۳–۱۹۴۸) نقش برجسته‌ای دارد. این رمان که وقایع آذربایجان ایران در انقلاب مشروطه سال‌های ۱۹۰۷–۱۹۱۷ را به تصویر می‌کشد، اولین رمان تاریخی آذربایجان به‌شمار می‌رود.

از دیگر آثار وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

شعر
غفلت (۱۹۰۶)
وطن و حریت (۱۹۰۷)
شعرلر
منیم شعرلریم
آنالیق
لنینه
کهنه آداملار
کند آل-ورچیسی
اکتبر انقلابی
آذربایجاندا انقلاب
دمیرچی کاوه
رمان
ایکی چوجوقون اروپا سیاحتی (۱۹۰۸)
بدبخت میلیون‌چو، یاخود رضاقولوخان فرنگی‌مآب (۱۹۱۴)
دومانلی تبریز (۱۹۳۳–۱۹۴۸)
دؤیوشن شهر (۱۹۳۶)
گیزلی باکی (۱۹۴۰)
قلینچ و قلم (۱۹۴۷)
دنیا دگیشیر
نمایش‌نامه‌ها
باغ شاه، یاخود تهران فاجعه‌سی (۱۹۱۰)
اندلیس‌ین سون گون‌لری (۱۹۱۴)
تیمورلنگ و ایلدریم بایزید
دینچیلر
سئوگیلر
مارال
بودا بیر معجزه
بویوک قورولوشدا
اپرا و کمدی موزیکال
کوراوغلو
نرگس
صفا
نظامی
بئش ماناتلیق گلین
اوره‌ک چالانلار
ترجمه‌ها
باغچه‌سرای فونتانی – پوشکین
بوریس گودونوف – پوشکین
یئنی صاباح – م. آکوپیان