«گؤیرچین قالا » قطب بوم‌گردی آذربایجان‌غربی می‌شود
به لحاظ محرومیت روستای گؤیرچین قالا و عدم حمایت دستگاه‌های دولتی مسؤول، تبدیل آن به روستای هدف بوم‌گردی، باید با مشارکت سرمایه‌گذار صورت پذیرد.
به گزارش خبرگزاری فارس از ارومیه، اگر آمار اغراق‌آمیز ۸۰ درصدی جمعیت تحت پوشش کمیته امداد را که ورد زبان اهالی است جدی نگیریم، فقر و محرومیت مهمترین بارزه روستایی است که چشم انداز ساحلی زیبای آن یکی از حیرت‌انگیزترین محوطه‌های گردشگری آذربایجان‌غربی است.
روستایی در دل منطقه خشک و کم آب و علف انزل که دو صخره و یک جزیره منحصربه فرد، مشابه چشم اندازهای صخره‌ای سواحل گردشگری معروف دنیا را در خود دارد.
بارندگی‌های بهار امسال که خسارات انسانی و مالی بسیاری به برخی استانهای کشورمان وارد ساخت حجم و سطح گستردگی دریاچه در حال احتضار را به شرایط امیدوارکننده‌ای رساند.
این پهنه وسیع آبی و رتبه‌دار شورترین دریاچه جهان، یگانه مشخصه طبیعی معروف آذربایجان‌غربی است که به شکل خدادادی بستری ایجاد کرده که همه ساله در فصل شنا و طبیعت‌گردی، گردشگران بومی و مسافر از شهرها و استانهای دیگر را به سوی خود گسیل دارد.
هرچند قریب به یک دهه بود که شدت تبخیر و روند خشکی دریاچه اجازه بهره‌مندی از مواهب درمانی طبیعی و ظرفیت‌های تفریحی آن را نمی‌داد، اما نزولات آسمانی امسال سیل گردشگران را به صورت غیرمنتظره بر سواحل مستعد اتراق و شنا، مشخصا در نوار غربی، خاصه منطقه انزل، به دلیل عمق آب و ویژگیهای بصری و زیباشناختی سواحل این منطقه جاری و مردم و مسوولان محلی را غافلگیر کرد.
«گؤیرچین قالا» زیباترین ساحل دریاچه اورمیه است و این را همگان اذعان دارند، دلیل آن نیز وجود صخره‌های کاظم خان داشی و خرسک و با چندصدمتر آن‌سوتر یک جزیره کوچک به اسم آدا است و شهرت گورچین قالا علاوه بر اینها از یک صبغه تاریخی-حماسی هم نشات می‌گیرد.
«کاظم‌خان قوشچی» از سرداران نامی مبارزه با متجاوزین مسیحی در اوایل قرن بیستم، این صخره و قلعه قرار گرفته در فراز آن را به عنوان مامن و دژ نظامی انتخاب و مدتها در آن سکنی گزیده و نبرد کرده است.
کاظم خان اهل قوشچی، در چند کیلومتر پایین‌تر از گُوَرچین قلعه بود اما شرایط خاص قالا(قلعه) طوری بود که سردار ارومی را ناچار کرد به اقامت خود و مجاهدانش در این محل کرد.
گؤیرچین قالا در دوران انقلاب و جنگ هم کم شهید نداده و بیش از ۷۵ شهید، که در بین روستاهای آذربایجان‌غربی و روستاهای غیرمرزی ایران رقمی ممتاز و بی‌نظیر است.
زمین‌های روستا پوشیده از مزارع گندم و جو و بعضا نخود به علاوه باغات بادام و گردو و اندک زمینهایی پوشیده از تاک و انگور هستند و اقتصاد روستا متکی به همین چند نمونه محصول و تا حدودی دام سبک است.
گؤیرچین قالا نه در حد پیشینه تاریخی، نه ظرفیت طبیعی و نه نام بلند شهیدانش، رشد و توسعه نیافته و همچون بسیاری از روستاهای درگیر خشکسالی منطقه انزل، این روستا نیز بسیاری از ساکنین خود را ذره ذره از دست داده و اندک بازماندگان آن یا بضاعت زندگی در شهر و یا دلِ کندن از روستا را ندارند.
تصمیمی برای چرخش چرخ اقتصاد روستا
۲۰۰ تا ۳۰۰ خودرو در طول هفته، از حدود سه ماه پیش که باران‌های موسمی فروکش کرد، تا امروز و در تمام ساعات شبانه روز برای تفریح و آب تنی به سواحل گؤیرچین قالا می‌آیند و این آمار، روزهای تعطیل به بیش از دو هزار خودرو هم رسیده و دهیار روستا می‌گوید رکورد ۳۰۰۰ خودرو را نیز ثبت کرده است.
همه این گردشگران هم با خود چادر و زیرانداز و اشربه و اطعمه می‌آورند و قطعا حجم زیادی نیز زباله تولید می‌شود که همه گردشگران صاحب تعهد اخلاقی لازم برای جمع‌آوری آنها و رها نکردنشان در دامن طبیعت نیستند.
علی حضرتی دهیار گؤیرچین قالا می‌گوید: به طور میانگین هر روز حدود سه تن زباله توسط گردشگران در سواحل و باغات و مراتع این روستا رها می‌شود و گاه در روزهای تعطیل یا منتهی به تعطیل تا ۱۰ تن هم زباله توسط کارگران روزمزد جمع آوری شده است.
صاحب یکی از خواربارفروشی‌های روستا که یک زن است به خبرنگار ما می‌گوید که همه گردشگران زباله‌های خود را در طبیعت رها نمی‌کنند و برخی، به گمان اینکه این روستا سیستم جمع‌آوری منظم زباله دارد، زباله‌هایشان را داخل کیسه‌های نایلونی دم در منازل و مغازه‌های روستا قرار می‌دهند.
این مغازه دار در مورد وضعیت اقتصادی ساکنین گؤیرچین قالامی‌گوید: هیچ منبع درآمدی ندارند و مردم سایر مناطق گردشگری دنیا در فصل سفر و دریا، اوضاع مالی خوبی پیدا می‌کنند اما اینجا برعکس است.
اهالی، حتی قدرت تامین هزینه‌های جمع‌آوری و انتقال زباله‌های برجامانده گردشگران را هم ندارند و بسیاری از اهالی کارت بانکی‌شان را در مغازه‌ها یا نانوایی روستا به ودیعه می‌گذارند تا هنگام واریز یارانه‌ها حساب اجناس نسیه‌شان تسویه شود!
بخشدار انزل، یگانه راه ایجاد کسب و کار مناسب و رونق اقتصادی منطقه، به ویژه روستاهای گؤیرچین قالا و مقیطالو را صنعت گردشگری می‌داند و برای تسهیل این امر و ایجاد بسترها و زیرساختهای آن اقداماتی آغاز کرده و برنامه‌هایی در دست اجرا دارد.
طرح جامع ساماندهی ساحل دریاچه ارومیه
کارشناس بخشداری انزل از آغاز اجرای طرحی می‌گوید که به موجب آن عواید حاصل گردشگری از ساحل دریاچه ارومیه در منطقه گؤیرچین قالا مستقیما به ساماندهی ساحل، رفاه گردشگران و رونق اقتصادی اهالی برسد.
مهدی داداش‌نژاد از محوطه‌سازی ساحل، ایجاد پارکینگ، آلاچیق، لوله‌کشی آب شیرین و ساخت تاسیسات رفاهی و خدماتی به همین منظور می‌گوید و عنوان می‌کند که بخشداری در این ماموریت کاملا تنها است و اگر پای تعهد و مسئولیت‌پذیری دهیاری و اهالی در میان نباشد هیچ حرکتی به سرانجام نخواهد رسید.
اخذ عوارض از خودروهای ورودی نسخستین و دم دست ترین کاری است که می‌توان در چنین پروژه‌های خودگردانی در وهله اول روی آن معطوف شد.
دو سال پیش حرکتی در این مورد انجام گرفت و امسال با رونق گردشگری و افزایش موج مسافرتها به گؤیرچین قالا بخشداری، به صرافت این افتاد که به عنوان اولین قدم در اجرای ساماندهی ساحل دریاچه اخذ عوارض با تعرفه دو سال پیش را مجددا به مورد اجرا گذارد، اقدامی که با واکنش‌های منفی برخی مسافران و رسانه‌ها روبرو شد.
داداش نژاد می‌گوید: هیچ راهی برای سربه سر کردن هزینه‌های پاکسازی و بهسازی محوطه گردشگری گؤیرچین قالا وجود ندارد و تا زمانی که حداقل‌های امکانات رفاهی در این محل ایجاد نشود، اخذ عوارض با اصطکاکاتی همراه خواهد بود.
مردم گؤیرچین قالا علاوه بر تدین و روحیه انقلابیگری که تقدیم دهها شهید از آن مصداق این ادعا است، آنچنان محجوب و ماخوذ به حیا هستند که کوچکترین اعتراضی به برخی رفتارهای نامتعارف گردشگران نشان نمی‌دهند.
بوم‌گردی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها
مناسب سازی اماکن و اقامتگاههای بوم‌گردی یکی از راهکارهای میان مدت برای توسعه گردشگری گؤیرچین قالا است و بافت فرهنگی ساکنین این روستا از مهمترین چالش‌هایی است که ورود عملیاتی به این حوزه را با مشکل مواجه خواهد ساخت.
به لحاظ همان ویژگیهای اعتقادی و فرهنگی ساکنین این روستای تاریخی، مواجهه با پدیده مدرنی چون بوم‌گردی قطعا نیازمند فرهنگ‌سازی ریشه‌ای است.
یک کارشناس بوم‌گردی در این خصوص می‌گوید: برای نهادینه‌سازی این فرهنگ باید علاوه بر ایجاد فهم درست از حساسیت‌های فرهنگی و ارزشهای طبیعی و تاریخی منطقه، به لحاظ امتیازاتی که این امر می‌تواند در اقتصاد منطقه ایجاد کند، اهالی را با این مقوله آشتی داد.
«احسان شبگرد» معتقد است به لحاظ محرومیت این روستا و عدم حمایت دستگاه‌های دولتی مسوول، تبدیلگؤیرچین قالا به روستای هدف بوم‌گردی باید با مشارکت سرمایه‌گذار صورت پذیرد.
هم اکنون بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در راستای مقاوم سازی خانه‌های روستایی و حفظ بافت سنتی آنها طرح‌هایی را در این روستا به مورد اجرا گذاشته که بستر مناسبی برای ایجاد زیرساختهای بوم‌گردی است.
سیدمنصور هدایتی نماینده سازمانهای مردم‌نهاد این وظیفه را متوجه سمن ها می‌داند.
وی معتقد است دولت باید پژوهش، امکان سنجی، جذب سرمایه‌گذار و نظارت بر اجرای پروژه‌های بوم‌گردی را به سمن ها واگذارد چرا که ظرفیت انسانی و قدرت عملیاتی‌اش محدود است.
