گفتگوی اختصاصی ائوده‌آل با مدیر انتشارات اختر
گفتگوی اختصاصی ائوده‌آل با مدیر انتشارات اختر:
شاید ما آخرین نسل فعالان کتاب باشیم
«تاریخ تورک‌های ایران» پرفروش‌ترین کتاب نشر اختر
انتشارات اختر با بیش از 26 سال سابقه‌ی فعالیت در حوزه‌ی نشر، یکی از قدیمی انتشارات بومی در شمال‌غرب کشور است و در این مدت بیش از هزار و سیصد عنوان کتاب به چاپ رسانده است. از این تعداد بیش از 350 عنوان کتاب در حوزه‌ی ادبیات و تاریخ آذربایجان منتشر شده است. به همین مناسبت با احمد محمدی آسیابی مدیر انتشارات اختر به گفتگو نشسته‌ایم:
ائوده‌آل: شما به عنوان یکی از باسابقه‌ترین فعالان حوزه‌ی نشر آذربایجا‌ن‌شرقی و شمال‌غرب کشور وضعیت فعلی نشر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
- به نظرم وضعیت نشر و حال این روزهای نشر نیاز به توضیح زیادی ندارد. اگر چرخی در نمایشگاه‌های کتاب و کتابفروشی‌ها بزنید همهچیز روشن و مبرهن است. فکر می‌کنم تداوم شرایط حاضر شاید در عمل موجب شود تا ما آخرین نسل از فعالان حوزه نشر باشیم.
ائوده‌آل: علت اصلی رکود بازار نشر و کاهش تقاضا برای خرید کتاب چه مسایلی است؟
- اولین علت به نظرم اینست که مردم از کتاب دور شده‌اند و کتاب فراموش شده است. شاید خیلی‌ها دلیل این مسئله را ریشه در مسایل و مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم بدانند ولی من بشدت معتقدم بحث مالی شاید تاثیرگذار باشد ولی همهچیز نیست.
با دقت در عناوین لیست خرید خانوار متوجه می‌شوید که مردم برای بسیار چیزها هزینه می‌کنند و این کتاب است که هیچ‌گاه در اولویت نبوده است. هزینه‌کرد برای برنامه‌ها و کالاهای فرهنگی همچون خرید کتاب هیچ‌گاه در سبد خرید خانوار ایرانی جای درست و قابل توجهی نداشته است.
ائوده‌آل: به نظر شما این معضل در خصوص کتاب‌های مرتبط با ادبیات و تاریخ ترکی نیز صدق می‌کند یا دلایل دیگری در این زمینه نقش‌آفرین بوده است؟
- فرقی ندارد. با وجود بیش از 80 میلیون جمعیت در کشور، در بهترین شکل ممکن تیراژ کتاب‌ها به 1500 نسخه می‌رسد و این نشانگر آنست که مردم به طور کلی، کتاب‌خوان نیستند. الیته سهم زبان ترکی آذربایجانی به دلیل برخی مسایل و البته تعداد مخاطبان و نویسندگان پایین‌تر هم هست.
ائوده‌آل: از تازه‌های نشر اختر بگویید؟
«تاریخ آذربایجان» اثر علی داشقین؛ ترجمه‌ی رمان «بدرقه» از یاشار کمال و ترجمه‌ی اشعار پروین اعتصامی و خیام به زبان ترکی از جمله کارهای جدید انتشارات اختر است.
ائوده‌آل: امسال تجدید چاپ هم داشته‌اید؟
نه متاسفانه وضعیت بازار کتاب در حال حاضر بقدری بد است که در عمل نیازی به تجدید چاپ پیش نیامده است.
ائوده‌آل: از پرفروش‌ترین کتاب‌هایتان برایمان بگویید؟
عموما کتاب‌های تاریخی وضعیت بهتری در بازار فروش دارند. «تاریخ تورک‌های ایران» از پرفروش‌ترین کتاب‌های ما به شمار می‌رود.
ائوده‌آل: به نظر شما برگزاری نمایشگاه‌های کتاب چه تاثیری در وضعیت نشر و فروش کتاب دارد؟
برپایی نمایشگاه کتاب به طورحتم تاثیرگذار است. کمترین تاثیر مثبت آن در یادآوری کتاب و اهمیت آن در زندگی و اندیشه‌ی مردم است. ولی کاهش آمار کتابخوانها و خریداران کتاب دلسردی شرکت‌کنندگان در نمایشگاه را نیز به‌دنبال داشته است. نمایشگاه‌های کتاب دیگر مثل سابق نیست که خیلی‌ها مشتاقانه در انتظار برگزاری نمایشگاه کتاب باشند؛ این مسئله هم در بین مردم و هم ناشران مشهود است.
ائوده‌آل: سیاست انتشارات اختر در حمایت از نویسندگان، مولفان و یا مترجم چگونه است؟
ببینید من ناشر اگر بتوانم کتابی را بفروشم و یا توجیه اقتصادی برایم داشته باشد این شرایط به طور مستقیم بر وضعیت کار نویسنده و مترجم هم تاثیر خواهد داشت. آثار زیادی در مرحله‌ی چاپ متوقف شده‌اند و یا در کمترین میزان تیراژ ممکن به چاپ رسیده‌اند. خوب این شرایط نمی‌تواند سبب دلگرمی و رضایتمندی مولف و یا مترجم باشد.
با وجود این مسایل به طور حتم از آثاری که ترجمه‌ی خوبی دارند و یا نتیجه‌ی یک کار تحقیقی درست و جامع هست استقبال می‌کنیم.
ائوده‌آل: پیشنهاد شما برای برون‌رفت از شرایط حاضر و مشکلات مطرح در حوزه‌ی چاپ و نشر چیست؟
معتقدم باید نگاه و سیاستگذاری در شکل کلان در این حوزه و البته سایر امور فرهنگی وجود داشته باشد. باید زمینه‌سازی و آموزش و ایجاد فرهنگ کتابخوانی و تقویت این امر مهم از کودکان آغاز شود. آموزش و پرورش به طور حتم نقش پررنگی در این خصوص دارد. انس کودکان با کتاب باید از همان سنین پایین پایه‌گذاری شود.
در نمایشگاه کتاب بارها و بارها شاهد بودم که دانش‌آموزانی که از طرف مدارس برای بازدید نمایشگاه آورده شده بودند به محض پیاده شدن از سرویس به سرعت به سمت غرفه‌های تنقلات و خوردنی می‌روند. این درد کمی نیست. اینکه دانش‌آموزان ما دغدغه‌ی کتاب ندارند که هیچ؛ تغذیه‌ی شکمشان مهمتر از ذهنشان است و این قطعا برای نسلی که میراثدار حوزه‌ی نشر و کتاب است آسیب بزرگی به حساب می‌آید.
ائوده‌آل: چالش اصلی حوزه‌ی نشر و ناشران را در چه می‌دانید؟
قدرت ریسک بسیار پایین آمده است این که آیا کتابی در بازار فروش موفق خواهد بود یا نه عملا باعث شده ناشران محتاط‌تر عمل کنند.
به نظرم سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با حوزه‌ی فرهنگ و نشر می‌بایست حضور جدی و موثرتری در بحث کتاب و نشر داشته باشند. برنامه‌های بلندمدت و کلان باید تدوین و اجرا شود تا در نهایت شاهد افزایش آمار کتابخوانها و خروج بازار نشر از رکود باشیم. در غیر این صورت باید در نهایت تاسف گفت که شاید ما آخرین نسل از ناشران و فعالان کتاب باشیم.
گفتگو: افخم ابراهیمی
