یاریمچیق ال یازما
کتاب " یاریمچیق ال یازما" نوشته کمال عبدالله توسط انتشارات ساوالان ایگیدلری به چاپ رسیده است.
ملی الیازمالار فوندونون اورتا عصرلر شعبهسینین اوچونجو خطده یئرلشن کاتالوگدانکی A 21/733 نمرهلی یئنی الیازما منده هر شئیدن اول اونا گؤره ماراق اویاتدی کی، کیتابخانا ایشچیسینین دئدیینه گؤره بو تیپلی الیازمالار سون درجه آیدین و شفاف اولورلار و بو باخیمدان اونلارا او قدر ده دقت یئتیرمیرلر. منیم تعجبومو حس ائدن کتابخاناچی صبرله ایضاح ائتمهیه چالیشدی: « بو الیازما هئچ نه ایله او بیریلریندن فرقلنمیر. هلهلیک هر طرفلی اؤیرنیلمهییب، اما بئله گمان ائدیرلر کی، 12-نجی عصرین الیازماسی دیر. علمه، اجتماعیته تاریخدن یاخشی بللی اولان گنجه زلزلهسیندن بحث ائدیر. مؤلفین دیلی و اوسلوبو آیدین، ساده، باشادوشولندیر. اما ... بیر «اماسی» وار. بو دا اوندان عبارتدیر کی، الیازما یاریمچیق الیازمادیر. نه اولی وار، نه سونو. بلکه ده زلزلهنین نتیجه سیدیر. الدن اله کئچیب، اوددان _آلوودان چیخیب، داش دیوار آلتینا دوشوب .... بیر سؤز، چوخ اوخوناقسیز بیر وضعیت آلیب. بعضی صحیفهلر تامام جیریلیب، بعضی صحیفهلر اورتادان، بعضیلری هئچ یوخدور، بعضیلرینده ایسه یانیق ایزلری وار. سیزین اوچون ماراقسیز اولار».
شعبهده یان-یاتا دوزولموش، گئنیش رفلرینه توز قونموش، کهنهلی، تزهلی خیلی الیازمایاتان کتاب اشکافلاری نین آراسیندا دهلیزه، اورادان دا چیخیشا کئچیب مرمر پلهلرله اوزو آشاغی دوشنده «او الیازمانی گؤرمک اولارمی؟» سوالیما منی اؤتورن کتابخانا ایشچی سیندن یئنه ده بئله بیر جاواب آلدیم: «سیزه ماراقسیز اولار».
او منیم اوزومده کی سوال دولو تعجبومو ائله بیل کی، حس ائدیب کؤنولسوز ده اولسا سؤزونه بو جور داوام ائتدی:
- فوندا تزه داخیل اولوب، گتیریب کیمسه آتیب گؤزتچینین استولونون اوستونه، چیخیب گئدیب. «525-نجی گوندهلیک» ده اعلان دا وئردیک کی، آی آدام، گل گؤرهک کیمسن، نهچیسن، بونو هاردان تاپمیسان، سنه پول مکافاتی دوشور، بیلیرسیزده، فوند قدیم الیازما تاپانلارا پول مکافاتی وئریر، غرض بیر خبر – اتر چیخمادی بو آدامدان. گؤزتچی ده کی، گؤزتچیدی ده، هئچ نه خاطرلامیر.
- سوالیمی تکرار ائتدیم:
- بو الیازمانی گؤرمک اولار؟
- اولار، نییه اولمور کی. اما ایندی تمیزلنمه مرحلهسینی کئچیر. اصلینده، منه بئله گلیر کی، الیازما گنجه زلزلهسینین تصویری، بیر نوع تفروعاتی دیر. –او سوسدو، سونرا یئنه ده، ائله بیل، داخیلدن ایستمه یه-ایستمه یه داوام ائتدی: -بئله ده دوشونن وار کی، بلکه ده گنجه زلزلهسی بونون مینیاتور ناخیشلاری دیر، ایچینده کی یازی ایسه تمام باشقا شئیدی .. سیز نئجه بیلیرسینیز؟
بو آدامین منه بئله بیر سوال وئرمه سی غریبهمه گلدی. سؤزه بیر باخین: «سیز نئجه بیلیرسینیز؟» سوسوب هئچ نه دئمه دیم. اما راضیلاشین کی، سوال چوخ غریبه سوال ایدی.
بیر نئچه گون ده کئچدی. نه ایسه منی یئنیدن الیازمالار فوندونا چکیب گتیردی. بو دفعه مقصدیم آیدین و قطعی ایدی. خصوصی یاردیما احتیاجیم واردی. بیلیردیم کی، الیازمالارین اؤز گرافیک سیررلری اولور. اونلاری اوخوماق، حتی عرب یازیسینی مکمل بیلن بیر آدام اوچون ده، دئمک اولار کی، غیری-مومکوندور.
... آریق، چلیمسیز بیر قیز ایدی. اوز-گؤزوندن گؤردوم کی، بو ایشه هوسسیز قوشولوب، داها دوغروسو، اونو بو ایشه قوشوبلار، منیم جناب مدیره خواهشیم، اونون «بو نه سؤزدو، نه واخت گلیرسن گل، سررشتهلی بیر آدام وئریم، اوخوسون سنینچون ...» سؤزلری بو قیزین لال اعتراضی ایله هئچ جور اویوشموردو. نه ایسه اودا، اونا باخیب من ده هوسسیز-کؤنولسوز ایشه باشلادیق.
اول-اول بیزیم اوچون بالاجا بیر اوتاق آییردیلار. شرق شناس قیز سفارش کاغیذینی دولدوردو. الیازما A21/733 نمره لی بیر کارتن قوطونون ایچینده گلدی. صحیفهلر اصل قدیم الیازیلارداکی کیمی یدی-سارالمیش، سولموش، شاخلیغینی چوخدان ایتیرمیشدی. بعضی یئرلرده ایسه یانیق ایزلری آچیق-آیدین قالمیشدی. بو چلیمسیز، اوزونه ناراضی بیر افاده هوپموش قیزجیغاز منه هئچ بیر فکر وئرمهدن واخت ایتیرمه ییب او ساعات ایشه گیریشدی و ... نئجه بیلیرسینیز اوچ گونه متنی تمام اوخویوب قورتاردی. تصور ائدیرسینیزمی؟! نهینکی قورتاردی، حتی گؤزلهمهدییم شکیلده منه بونو دا دئدی: «ایسترسینیز، بو اوخودوقلاریمی کؤچوروب لاتین الفباسیندا سیزه ... اوچ-دؤرد گونه تقدیم ائدرم». ایستهدییم ده ائله بو دئییلدیمی؟!
نهایت، وعدهلشدییمیز واخت گلیب یئتیشدی و من لاتین حرفلری ایله اوزو کؤچورولموش الیازما ایله تک به تک قالدیم. سؤزون دوزونو دئسم، الیازمانین اوخونوشوندا اؤزوم سونادک اشتراک ائده بیلمهمیشدیم و او شرق شناس قیز تقدیم ائدنده، منیم «ساغ اول» وما باشا دوشمهدییم شکیلده نه ایسه میزیلدایاندا بونو بیر گیزلی قیناق کیمی قبول ائتدیم. او ایسه قفیلدن دؤنوب غریبه ده اولسا آیدین بیر سسله منه بو سؤزلری دئدی: «اگر سیزی گنجه زلزله سی ماراقلاندیریرسا، بورادا او باره ده بیر شئی یوخدو، بو بیر باشقا موضودو». سونرا دا هئچ بیر جاواب گؤزله مه دن دؤنوب دیکدابان آیاققابیلارینی دوشهمهده تاققیلدادا-تاققیلدادا تئزجه اوزاقلاشدی.
من اوتاقدا تک قالدیم. اولجه دن راضیلاشمیش ایدیک. متنله بو بالاجا اوتاقدا تانیش اولاجاقدیم و عینی زاماندا یاریمچیق الیازما دا بو مدت عرضینده منده، داها دوغرسو، بو اوتاقدا قالاجاقدی. فکرلشیردیم کی، بلکه نهییسه توتوشدورماق لازم گلر. و ائله سونرا دا متنله تانیش اولدوقجا هردنبیر بو سارالمیش، صحیف لیکدن چیخمیش کاغیذ پارچالارینا باخاراق، اونلاردا سانکی اوخودوقلاریمین جانلی شاهدینی گؤروردوم.
