دیوان مجذوب تبریزی
کتاب " دیوان مجذوب تبریزی" نوشته ی پاشا کریم اوف توسط انتشارات قالان یورد به چاپ رسیده است.
تبریزلی مجذوب تورک – فارس ادبیاتی نین گورکملی، هابئله اینجه خیال شاعیر و سیمالاریندان بیری دیر کی، بیر نئچه فارسجا دیوانی ماراقلا نشر امکانی الده ائتمیشدیر؛ اما اونلارین یوزه دوخسان فایزی حاج محمد جعفر قاراگوزلو کی طریقت عالمینده مجذوبعلی شاه آدی ایله تانینمیشدیر، چاپا وئریلمیشدیر. بو توفیقه باخمایاراق، هله بو گونه کیمی بو اولو شاعیرین آنادان اولدوغو ایل ایله تورپاغا گئتدییی یئری قطعیت له بیریسی ذکر ائده بیلمه میشدیر! قوجا تبریزین معارف پرور شخصیت لریندن اولان رحمتلی حاج حسین آقا نخجوانی بو اینجه خیال شاعیرین وفاتین اوز دیرلی کیتابیندا آدی بللی اولمایان بیر شاعیردن بیر رباعی یه دایاناراق بئله بویورموشدوز:
مجذوب از آن رفت به صد خوشحال
در باغ نعیم بود جایش خالی
تاریخ وفاتش از خرد پرسیدم
گفتا: (آسود در بهشت عالی) 1093 هجری
البته ایکینجی تاریخ ماده سین ده ادبی و شاعیر دوستوم علی اصغر شهابی «تبریزلی شهابی» منیم خواهشیم اوزره بئله قلمه آلمیشدیر:
منی مجذوب ائدیب دیر شعر "مجذوب"
اونو جاوید ائدن الطاف حق دیر
بیر اوزگه جذبه واردی سوزلرین ده
کی مجذوب اولماغا بو مستحق دیر
چوخ آختاردیم ولی یوخ شرح حالی
او کی ال ده قالیب نئچه ورق دیر
اورک قیردیم جهان بی محل دن
بو ائو از بسکه بی نظم و نسق دیر
آدی مجذوب دیر، تاریخ فوتون:
"شهابی" یاز: (اوزو مجذوب حق دیر)
مع الاسف بو آرزی گوز شاعیرین اوز آنا دیلینده یازیلان شعرلری ده وطنینده نشر امکانی تاپمامیشدیر. اونون گویا بیر نسخه الیازما دیوانیندان وار ایمیش کی اودا آلمانیادان باش قاوزامیشدیر! پیر اولسون تبریزلی محمد علی حسینی نی کی چوخ زحمت لره قاتلاشاندان سونرا اونون اوزون آلیب باکی دا پاشا کریم اوف لا برابر نشر ائتمیشلر. همین نسخه گویا شاعیرین حایاتیندا یعنی 1084 ده گوزل خطی اولان کاتب لردن اولان، حاجی علی اوغلو عسگر طرفیندن کتابت اولونموشدور کی، بوگون لیدن اونیوریسته سینین کتابخانا سیندا قورونماقدادیر. تا سف له بو کیتابین چاپینا بول-بول سهولر یو تاپمیشلار! بیر چوخ یئری اوخونماسالاردا، بیرسیرا یئرلرینه ده بنزتمه لر قویولموشدور!
اوتن ایل ادبیات قایغی کش لریندن اولان سایین دوستوم اصغر علمی له دانیشدیقدا، صحبت مجذوب ون دا شعر دیوانینا گلیب چاتدی. او یازیغین آدینا یوخ، بلکه مجذوبعلیشاه آدینا، نشر اولان دیوانلاردان سوز آچیلدی. البته بونو ذکر ائده ک کی، شعرلر اونون، اما آد مجذوب علیشاهین ایدی! بو مسئله یه دایر بیر نفرین جینقیری چیخماماسیندان دانیشدیق! فارسجا-تورکجه شعرلریندن اورنک لر ارائه اولوندو؛ و النهایت بو قراره گلدیک کی تبریزلی مجذوبون آنادیلینده اولان شعرلرین یا خود دیوانین دا، وطنی تبریزده 347 ایل وفاتیندان اوتندن سونرا نشر ائدک. دیوانیندان اونجه منیم پیشنهادیم لا دیرلی «غروب» درگی سینده بیر مقاله شاعیریمیز حیاتی ایله شعرلرینه دایر گئتدی. شوکورلر الله تعالی نین محضرینه کی بو آغیر ایشه توفیق تاپدیق تا بیرینجی دفعه اولاراق تبریزلی مجذوبون تورکجه دیوانین ایللردن بری اوز آنا یوردوندا چاپ ائدیب، اوخوجو کوتله سینه تقدیم ائدک. البته سیز هابئله بیز بیلیریک کی بو ایلک آتدیم دیر تورکجه دیوانینین نشرینده. کیم نه بیلیر گله جک ده شاعیرین الیازمالاری تاپیلیب اونون اوزوندن داها گوزل بیر نسخه ترتیب وئریله جک، داها علمی بیر نسخه ایشله نیله جک.
شاعرین آدی: شاعریمیزین آدین تذکره لر، شرف الدین میرزه محمد ذکر ائتمیشلر. آنجاق اونون لقبین ایسه ائله مجذوب قید ائتمیشلر.
دوغولدوغو شهر: مجذوبون دیوانیندان علاوه، اونون حاقیندا یازانلاردا، اونون آنادان اولدوغو یئری تبریز بیلمیشلر. او، اوز ایسته دییی شاعیر مولوی سایاق تبریزی، هابئله اونن تورپاغینی اورک دن سئون بیریسی ایدی. بو قونودا بئله بیر شعری ده اولموشدور:
قانلی باشیم یاش وئرسه بیر زمان سیلابینی
ائیله رم رشک بدخشان تبریزین سرخابینی
سندن اونجه باخ گور کیم لر گئدیب دور، کیم بیلیر
کیم لرین قانی بو یاتمیش تبریزین سر خابینی.
حالبوکی شاعر اوزوده تبریزلی اولدوغونا گووه نیب بو مسئله حاقدا سوز آچمیشدیر. یازیمیزین باشلانیشیندا بیر شعر تقدیم اولدوغونا گوره داها بو موضوع دان واز گئچیریک.
اثرلری: تبریزلی مجذوبون رنگ به رنگ اثرلری اولوب کی اونلاری بئله سیرالایا بیله ریک 1- فارسجا دیوان 2- تورکجه دیوان 3- شاهراه نجات مثنویسی 4- ساقی نامه 5- خزاین الفواید مثنویسی و ...
شاعیرین تاثیر آلدیغی شاعیرلر: تبریزلی مجذوب دا ائله بیر چوخ شاعیرلریمیز کیمی، اوزوندن اونجول شاعیرلردن تاثیرسیز اولمامیشدیر. مثلا بویوک سرکرده، تورک دونیاسینین اویوندویو شاه اسماعیل خطائی نین:
عشق دریاسیندا غواص اولگیلن مردانه وار
گئچمه نامرد کورپوسوندن قوی آپارسین سو سنی
معروف شعرین اوخویوب بگنیب بئله بیر بنزتمه ده یازمیشدیر:
... سویله دیم ناصح دئییر گل توبه ائت ایچمه شراب
سویله دی یاخشی دئمیشلر «قوی آپارسون سو سنی«
البته اونون همشهریسی، تبریزلی صائبین ده کولگه سی اونون شعرلرینده گورونمک ده دیر. حکیم فضولی دن ده نه درجه ده یارارلاندیغین شعرلرین اوخودوقدا داها آیدین گوروروک. مولوی ایله باشقا شاعیرلرده هله قالسین کی نه اندازه فایدالانمیشدیر.
تبریزلی مجذوب باره سینده هامیمیز بیلیریک کی، اون بو قدر یازماق، سانکی یوغورتدان توک چکمک دیر؛ اما سایین اوخوجولاری یورمادان، بو قدره کفایت ائدیب، دوستوموز اصغر علمی نین بو عالی همتین آلقیش لایب، عشق اولسون دئیه، باشقا دیرلی اثرلرینین یولون گوزله یب، همین دیرلی دیوانین شعرلرینی اوخوماغا باشلاییریق.
رضا همراز
