توضیحات

فرهنگ شفاهی مردم آذربایجان

• رحیمه عباسی
• ناشر: آذران توران و نباتی
• 564 صفحه
• چاپ اول 1398
• شابک: 4-78-6063-622-978

فرهنگ عامه مردم یا ادبیات شفاهی آذربایجان، از غنای بی مانندی برخوردار است که هر چند برای بررسی و تحقیقات گسترده تر، امکانات آکادمیک و علمی موجود نیست اما به عنوان بخشی از فرهنگ مردم دلاور و فرهنگدوست آذربایجان همواره مورد توجه بوده و بعد از انقلاب اسلامی هم صدها کتاب و هزاران مقاله و کوله باری گرانسنگ از مواد ادبیات شفاهی گردآوری شده است. بعد از انقلاب، هر محققی به فراخور توان و علاقه ی خود بخشی از این موارد را دستمایه ی پژوهشهای علمی ادبی خویش ساخته، حتی هیچ نشریه و مجله ای نبوده است که صفحات و یا حتی ستونهایی از نشریه خود را به ارائه ی نمونه هایی از این ادبیات اختصاص ندهد. هر نشریه ای از بایاتی ها، ضرب المثلها، داستانها، افسانه ها و دیگر متریال های فرهنگ مردمی گرد آورده و محققان بسیاری به بررسی آن نشسته اند. ادبیات عاشیقلار از اقبال بالایی برخوردار بوده و ضمن چاپ و پخش اشعار عاشیقها، بسیاری از منظومه های آنان نیز به صورت کتابهای جداگانه چاپ و منتشر شد و رویهمرفته آثار گرانقدری در این زمینه پدید آمد. با همه ی اینها، می توان ادعا کرد که هنوز اینهمه، در برابر عظمت و گستردگی فرهنگ شفاهی مردم آذربایجان بسیار ناچیز است.

در کشورهای همجوار و همزبان ما، متخصصان بسیار گرانقدری هستند که حتی تخصص هر یک به بخشی از این ادبیات منحصر می شود. اساتیدی صرفا نغمه ها، ترانه ها و سروده های آذربایجان را به بررسی می نشینند، استادان دیگری به پردازش داشتانها (حماسی و عشقی) مشغولند، عده ای هم علم و هنر خود را در زمینه ی افسانه ها و اعتقادات به کار می گیرند و عده ای دیگر، موسیقی مردم را مورد مداقه قرار می دهند و همه ساله با استفاده از آخرین امکانات علمی آکادمیک به نتایج گرانباری دست می یابند، در حالی که ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم، آنان هفت شهر عشق را گشته اند. در این زمینه جالب است اشاره ای کنم به دانشمندان کشورهای دیگر که با برخورداری از امکانات دانشگاهی، علم و ذکاوت ادبی، در مورد ادبیات عاشیقی آذربایجان، آثاری گرانقدر و پرمحتوا آفریده اند که در نوع خود بی همتاست و ما برای شناخت عاشیقهای ایرانی، نیاز به چنین کتابهایی داریم. دستشان مریزاد! این امر، بار مسئولیت را بر دوش محققان ما سنگینتر می کند تا مبادا دست روی دست بگذاریم و چشم به دست آنان بدوزیم.

رحیمه عباسی